به همین دلیل به‌نظر می‌رسد دارندگان ارز نسبت به افت بیشتر ارزش ارزهای خارجی ترسیده باشند و در حال عرضه ارزهای خود به بازار هستند، چه اینکه اتفاق اقتصادی خاصی در کشور رخ نداده و البته باید تأکید کنم که کاهش ارزش دلار و دیگر ارزهای معتبر در بازار برای کشور صرفه اقتصادی نخواهد داشت.
به‌نظر می‌رسد قیمت واقعی دلار در بازار ایران بدون درنظر گرفتن تنگناهای ناشی از تحریم‌ها و دشواری‌های نقل و انتقال ارز، بین 2800 تا 3000 تومان است و خوشبختانه تحولات بازار ارز نویدبخش فرصتی برای یکسان‌سازی نرخ ارز است و دولت باید از این فرصت برای یکسان‌سازی نرخ ارز استفاده مطلوب ببرد و نه به این معنا که نرخ واقعی ارز را نرخ مصوب بودجه سال‌جاری یعنی دلار 2450 تومانی قلمداد کند؛ چرا که درصورت بهبود عوامل سیاسی اثرگذار بر بازار و فضای کسب و کار، این احتمال و فرصت هست که در یک برنامه منسجم و همه جانبه به سمت یکسان‌سازی نرخ ارز پیش برویم و رانت ناشی از دونرخی شدن ارز را از بین ببریم. مهم این است که از این شرایط نباید به‌عنوان فرصتی برای ارزان‌سازی نرخ ارز در حد بودجه مصوب یا پایین‌تر استفاده کرد؛ چرا که آثار منفی بر اقتصاد ایران خواهد داشت.
البته شرط یکسان‌سازی این است که دولت و بانک مرکزی بتوانند به تقاضای ارزی کالا و خدمات با نرخ یکسان پاسخ بدهند. بدیهی است که دولت باید نرخ ارز رسمی را به سمت نرخ واقعی بازار سوق دهد و به سازوکار عرضه و تقاضا در تعیین نرخ ارز پایبند باشد و برای حمایت از تولید داخلی یا تنظیم واردات و صادرات کالاها باید از سازوکار تعرفه‌ها استفاده کند و با دونرخی نگه داشتن ارز دوباره راه برای رانت‌جویی در اقتصاد هموار نشود.
پیشنهاد می‌شود دولت و بانک مرکزی تدابیری بیندیشند که ارزهای ورودی به کشور با نرخ بازار به شبکه بانکی برگردد که به این ترتیب منابع ارزی بانک‌ها و به تبع آن عرضه ارز توسط شبکه بانکی تقویت خواهد شد و عملا یکسان‌سازی نرخ ارز به‌تدریج نهادینه می‌شود و دولت در این شرایط نباید به این فکر باشد که ارزهای در دست مردم را با نرخ رسمی خریداری کند و به جای آن مبنای خرید ارزهای در دست مردم، صادرکنندگان و درآمدهای ارزی شرکت‌ها و... نرخ بازار آزاد باشد تا به این ترتیب مراجعه مردم به بازار برای خرید و فروش ارز کاهش یابد تا بخش زیادی از تقاضا و عرضه به شبکه بانکی برگردد. مهم در این شرایط تقویت سبد ارزی است هم از ناحیه عرضه و هم از ناحیه تقاضا. البته الان صرافی بانک‌ها ارزهای خانگی را با نرخ بازار خریداری می‌کنند، اما باید به سمتی برویم که خود بانک‌ها به این فرایند وارد شوند و شرط آن این است که نرخ ارز یکسان شود.
به واقع جمع‌کردن ارزهای خانگی در شرایط تک‌نرخی شدن نرخ ارز بسیار سخت نخواهد بود و علت اینکه بانک‌ها به تعهدات ارزی خود در برابر سپرده‌های ارزی عمل نکردند، این بود که ارز توسط بانک مرکزی در اختیار آنها قرار نگرفته بود و این مسئله باعث عدم‌اعتماد و اطمینان مردم شد و این اعتمادها باید احیا شود. اطمینان مردم از دریافت اصل و سود سپرده‌های ارزی خود با نرخ واقعی بازار یکی از مهم‌ترین اقدام‌های کوتاه‌مدت می‌تواند قلمداد شود، البته مشروط به یکسان‌شدن نرخ ارز.
*معاون ارزی اسبق بانک مرکزی
